Nghiên cứu địa bạ triều Nguyễn - tỉnh Gia Định (Phần 1)

Với tầm nhìn khái quát và sâu sắc qua nghiên cứu Địa bạ, nhà sử học Nguyễn Đình Đấu đã làm nổi bật những nét chính yếu của chế độ sở hữu ruộng đất nói riêng và của nền hành chính nói chung. Như các chính sách : quân cấp công điền cho người thiếu ruộng, ngụ binh ư nông, cấm quan chức tậu ruộng ở nơi trị nhậm, thuế khóa biệt đãi dân cư thổ và nghĩa trang, v.v... Chế độ sở hữu ruộng đất, được chia ra 3 quyền: a) Quyền sở hữu tối thượng của nhà vua (tức Nhà nước); b) Quyền sở hữu của tư nhân và tập thể; c) Quyền sử dụng (trong thời gian nhất định và không được mua đi bán lại). Nhà nước xua luôn khuyên điền, và còn lập ra các định diễn, đồn điền và trang trại (khi ấy gọi là quan điển). Sau khi thành tựu, Nhà nước đem quan diễn chia cho dân có công khai phá làm từ điển và giữ lại một phần làm công điền. Nhà nước quan tâm đến hoạt động chính trị, cai trị, quốc phòng và thu thuế, còn kinh tế thì để dân làm.

Phải chăng tất cả những chính sách trên cùng với dẫn chứng Địa ba sẽ cho ta thấy đạo lý và tư tường truyền thống Việt Nam đã được pháp chế hóa và cụ thể hóa thế nào trong đời sống nhân dân ta. Tư tưởng yêu đất nước quê hương, hiếu thảo trong gia đình, thương đồng bào ruột thịt đã được biện minh hùng hồn qua những phán mô tả, thống kê, phân tích Địa bạ.

Thư viện xin cảm ơn nhà văn Hà Thanh Vân đã cung cấp tư liệu cho Thư viện phục vụ bạn đọc!