Nguyễn An Ninh

Khói lửa của 30 năm chiến tranh - chia cắt đất nước, và những biến động lịch sử tiếp theo, làm cho chúng ta xao nhãng nhiều giá trị tinh thần dân tộc, trong đó có Nguyễn An Ninh. Một phần vì tác phẩm của ông phần lớn được viết bằng tiếng Pháp, trên những tờ báo tiếng Pháp ở xứ thuộc địa Nam Kỳ không bị kiểm duyệt báo chí khi ấy. Tiếng Pháp là thứ tiếng mà ngày nay, như ông Nguyễn Khắc Viện có lần hóm hỉnh: “Ngay đến cả Air - France mà cũng phải dùng tiếng Anh, thì đành chịu”. Người dịch tiếng Pháp, người đọc tiếng Pháp - đó là nói đến những người nghiêm túc, đứng đắn - cũng hiếm như những người đọc và dịch Hán - Nôm. Thế cho nên rất ít người đọc Nguyễn An Ninh. Mà đã chưa đọc, mới chỉ nghe nói qua qua, thì làm sao hiểu ông được, nếu không nói là chưa hiểu gì, hoặc hiểu sai về một con người vô song, lỗi lạc. Và thế là, tác phẩm Nguyễn An Ninh, con người Nguyễn An Ninh, phản chiếu cả một giai đoạn đấu tranh bi tráng của cả đất nước, có phần bị mờ nhạt trong tâm trí chúng ta