Đời sống của ông bà ta thời xưa qua chuyện cái gối kê đầu

Gối gốm hay còn được gọi là gối sứ, vốn được ưa chuộng ở Trung Hoa, rồi dần dần theo dòng chảy giao lưu văn hóa mà sang đến Việt Nam. Ngoài việc dùng để gối đầu, hay như một món đồ mỹ nghệ ưa mắt bày biện trong phòng, đây cũng là thứ đồ vật nói lên địa vị, gia thế của người sở hữu chúng. Ngoài gối gốm ra còn có các loại gối bằng các chất liệu khác như: mây, gối tre, gối gỗ… đều là những vật phổ biến trong sinh hoạt thường ngày của ông cha ta thời đó.

 

Tại sao lại là gối gốm mà không phải bằng các chất liệu khác? Bởi thời đó, các vật liệu như lông ngỗng và len rất mắc, các cụ lại tin rằng, gối cứng giữ cho cột sống thẳng thớm, dưỡng sinh được lâu dài. Thêm nữa chất gốm thì mát lạnh, giữa cái nóng bức của Nam Bộ, đêm nằm kê đầu lên gối gốm, giúp giảm hầm hơi, giảm nhiệt tụ dưới đầu cũng đỡ đi phần nào cái nóng phương Nam.

Đặc biệt, nhiều cái gối gốm xưa có hình dáng khá lạ: có cái vuông vức như viên gạch, có cái uốn lượn mềm mại như mảnh trăng non, thậm chí còn đúc nhiều hình dạng hay ho như hình bé gái nằm ngủ, hình con lân, chim muông cỏ cây… Có lẽ ý muốn nói rằng, đúc hình như thế phần nào thể hiện mong muốn cho giấc ngủ ấm êm, tròn giấc, có ai đó “canh giấc nồng”, hay còn là ước mong cho sự phú quý, trường thọ, vinh hoa.

Cái gối gốm – đối với người xưa – không chỉ là vật để kê đầu mà nó còn chứa đựng bao nhiêu tinh hoa của các làng nghề thủ công, cũng như lối sống và cả những mộng mơ, quan niệm rất đỗi bình dị của một thời.