Hội quán Tuệ Thành - Dấu ấn văn hóa người Hoa Chợ Lớn

Tuệ Thành hội quán 穗城會館, còn gọi là Miếu Thiên Hậu hay Chùa Bà do một số thương gia người Hoa xứ Quảng Châu tỉnh Quảng Đông xây dựng nên, mục đích làm nơi thờ Bà và nơi dừng chân nghỉ ngơi của họ. Quá trình hình thành, xây dựng Tuệ Thành hội quán đã cho thấy sự hội nhập, tiếp biến văn hóa của người Hoa xứ Quảng Châu vào thành phố Hồ Chí Minh. Tuy trải qua bao thăng trầm của thời gian, Tuệ Thành hội quán vẫn giữ được gần như nguyên vẹn những đặc trưng độc đáo trong lối kiến trúc cổ của người Hoa, đặc biệt nơi đây còn lưu giữ nhiều cổ vật quý giá, có giá trị về mặt lịch sử và mĩ thuật.

Hội quán được xem là một công trình kiến trúc tín ngưỡng dân gian lâu đời, được xây dựng theo mô hình chữ Quốc 國 truyền thống, mái lợp ngói ống. Cổng hội quán được thiết kế theo dạng thức tam quan nhưng chỉ có một cổng vào, hai cửa tả hữu được tạo thành khoảng không gian treo lồng đèn và để một số phúc bài. Về mặt tổng thể, Tuệ Thành hội quán là nơi lưu giữ và trưng bày không ít cổ vật có giá trị mỹ thuật cao. Đặc biệt, trong đó có chuông Càn Long năm thứ 60 (1796), bức hoành phi “Hàm hoằng quang đại” đề năm Gia Khánh thứ 5 (1800), tưởng lệnh của Tư lệnh Liên quân Pháp - Tây Ban Nha D’Ariès ký năm 1860 với nội dung cấm binh sĩ Pháp phá hoại chùa, cùng 7 tấm bia đá. Chính những hiện vật quý báu mang đậm tính lịch sử đã thu hút được sự chú ý của không chỉ bà con trong nước mà còn cả du khách nước ngoài.

Nhìn chung, tuy không có không gian thoáng rộng như kết cấu chùa Việt Nam thông thường do cảnh phố thị chật hẹp, song chính nhờ đó mà các lớp tượng được thiết kế chồng lên nhau dồn dập đập vào mắt người xem đã cho thấy một đời sống xã hội phong phú, đó cũng chính là điểm đặc sắc, độc đáo của Tuệ Thành hội quán.

Tham khảo: “Vườn xưa dạo bước” (Nguyễn Đông Triều, Phan Mạnh Hùng), bài viết “Tuệ Thành hội quán trong văn hóa Hoa kiều Chợ Lớn” (Nguyễn Đông Triều)